1.3 ਪ੍ਰਸਥਾਨਾਤ੍ਰਯੀ :- ਉਪਨਿਸ਼ਦ, ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ, ਬ੍ਰਹਮਸੂਤਰ

ਪ੍ਰਸਥਾਨਾਤ੍ਰਯੀ

ਇਸਨੂੰ ਵੇਦਾਂਤ ਦਰਸ਼ਨ ਦਾ ਅਧਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਆਤਮਾ, ਬ੍ਰਹਮ, ਮੋਕਸ਼, ਮਾਇਆ ਅਤੇ ਅਦਵੈਤ (ਦਵੈਤ) ਦੇ ਡੂੰਘੇ ਰਹੱਸਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸਥਾਨਾਤ੍ਰਯੀ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਤਿੰਨ ਗ੍ਰੰਥ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:

ਉਪਨਿਸ਼ਦ (ਸ਼ਰੂਤੀ ਪ੍ਰਸਥਾਨ) - ਆਤਮਾ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ 'ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਧਿਆਨ।

ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ (ਸਮ੍ਰਿਤੀ ਪ੍ਰਸਥਾਨ) - ਕਰਮਯੋਗ, ਭਗਤੀ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਗਿਆਨ ਦਾ ਤਾਲਮੇਲ।

ਬ੍ਰਹਮਸੂਤਰ (ਨਿਆਏ ਪ੍ਰਸਥਾਨ) - ਉਪਨਿਸ਼ਦਾਂ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਤਾਰਕਿਕ ਵਿਆਖਿਆ।

ਮੈਂ ਉਪਨਿਸ਼ਦਾਂ ਦੇ ਹੋਰ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇ ਲਿਖੇ ਹਨ, ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੜ੍ਹ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮਸੂਤਰ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਾਂਗੇ।

ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ - 

ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਜੀਵਨ ਮਾਰਗ

📖 ਭਾਗ: ਮਹਾਭਾਰਤ (ਭੀਸ਼ਮ ਪਰਵ)
🕉 ਵਚਨ: "ਸਰਵਧਰਮਾਨ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਮਾਮੇਕੰ ਸ਼ਰਨੰ ਵ੍ਰਜ।"
➡ ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ (Bhagavad Gita) "ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ" ਵਲੋਂ "ਅਰਜੁਨ" ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਦਿਵਿਆ ਉਪਦੇਸ਼ ਹੈ, ਜੋ ਜੀਵਨ ਦੀ ਹਰ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

---

1. ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ ਦਾ ਪਿਛੋਕੜ (Background of Bhagavad Gita)

• ਮਹਾਭਾਰਤ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਅਰਜੁਨ ਕੁਰੁਕਸ਼ੇਤਰ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਸੰਕਟ 'ਚ ਸੀ।

• ਉਹ ਆਪਣੇ ਹੀ ਸਵਜਨ (ਭਾਈ-ਬੰਧੂ, ਗੁਰੂ, ਅਤੇ ਸਨੇਹੀ) ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਤੋਂ ਹਿੰਮਤ ਹਾਰ ਚੁੱਕਾ ਸੀ।

• ਤਦ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ "ਧਰਮ, ਕਰਮ, ਭਗਤੀ, ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਮੋਖਸ਼" ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ।

• ਇਹ ਗੀਤਾ 700 ਸ਼ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਕਲਿਤ ਹੈ, ਜੋ 18 ਅਧਿਆਇ (ਅਧਿਆਇ/ਅਧਿਕਾਰ) ਵਿੱਚ ਵੰਡੇ ਹੋਏ ਹਨ।

---

2. ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ ਦੇ 18 ਅਧਿਆਇ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਸਿੱਖਿਆ

ਅਧਿਆਇ	ਵਿਸ਼ਾ	ਮੁੱਖ ਸੁਨੇਹਾ
1️⃣ ਅਰਜੁਨ ਵਿਸ਼ਾਦ ਯੋਗ	ਅਰਜੁਨ ਦੀ ਦਿਲਾਸ਼ਾ	ਭਰਮ ਅਤੇ ਸੰਦੇਹ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰੋ।
2️⃣ ਸਾਂਖਿਆ ਯੋਗ	ਗਿਆਨ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼	ਆਤਮਾ ਅਮਰ ਹੈ, ਸਰੀਰ ਮਰਦਾ ਹੈ।
3️⃣ ਕਰਮ ਯੋਗ	ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਕਰਮ	ਕਰਮ ਕਰੋ, ਫਲ ਦੀ ਆਸ ਨਾ ਰੱਖੋ।
4️⃣ ਗਿਆਨ-ਕਰਮ ਸੰਨਿਆਸ ਯੋਗ	ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਿਆਗ	ਗਿਆਨ ਕਰਮ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਹੈ।
5️⃣ ਕਰਮ ਸੰਨਿਆਸ ਯੋਗ	ਕਰਮਕਾਂਡ ਅਤੇ ਤਿਆਗ	ਧਰਮ ਅਤੇ ਕਰਮ ਵਿੱਚ ਸੰਤੁਲਨ।
6️⃣ ਧਿਆਨ ਯੋਗ	ਧਿਆਨ ਅਤੇ ਆਤਮਗਿਆਨ	ਮਨ ਦੀ ਇੱਕਾਗ੍ਰਤਾ ਦੁਆਰਾ ਮੋਖਸ਼।
7️⃣ ਗਿਆਨ-ਵਿਗਿਆਨ ਯੋਗ	ਪਰਮ ਗਿਆਨ	ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਪਛਾਣੋ।
8️⃣ ਅਕਸ਼ਰ ਬ੍ਰਹਮ ਯੋਗ	ਆਤਮਾ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮ	ਭਗਤੀ ਹੀ ਮੁਕਤੀ ਹੈ।
9️⃣ ਰਾਜਵਿਦਿਆ ਰਾਜਗੁਹਯ ਯੋਗ	ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਗਿਆਨ	ਸਭ ਕੁਝ ਪਰਮਾਤਮਾ ਹੀ ਹੈ।
🔟 ਵਿਭੂਤੀ ਯੋਗ	ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਮਾਹਾਨਤਾ	ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਭ ਥਾਵਾਂ 'ਚ ਮੌਜੂਦ ਹਨ।
11️⃣ ਵਿਸ਼ਵਰੂਪ ਦਰਸ਼ਨ	ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਅਸਲੀ ਰੂਪ	ਪਰਮਾਤਮਾ ਸਰਬ-ਵਿਆਪਕ ਹੈ।
12️⃣ ਭਗਤੀ ਯੋਗ	ਭਗਤੀ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ	ਪਿਆਰ ਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਹੀ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਮਾਰਗ।
13️⃣ ਕਸ਼ੇਤਰ-ਕਸ਼ੇਤਰਗ੍ਯ ਵਿਭਾਗ ਯੋਗ	ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਆਤਮਾ	ਸਰੀਰ ਮਿਥਿਆ, ਆਤਮਾ ਅਮਰ।
14️⃣ ਗੁਣ ਤ੍ਰੈਯ ਵਿਭਾਗ ਯੋਗ	ਤਿੰਨ ਗੁਣ - ਸਤ, ਰਜ, ਤਮ	ਸਤੋਗੁਣੀ ਜੀਵਨ ਜ਼ਰੂਰੀ।
15️⃣ ਪੁਰੁਸ਼ੋত্তਮ ਯੋਗ	ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਉੱਚਤਾ	ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਹੀ ਅੰਤੀਮ ਸੱਚ।
16️⃣ ਦੈਵ ਅਸੁਰ ਸੰਪੱਦੀ ਭਾਗ ਯੋਗ	ਚੰਗੇ ਤੇ ਮੰਦੇ ਗੁਣ	ਚੰਗਾ ਜੀਵਨ ਜੀਵੋ।
17️⃣ ਸ਼ਰਧਾ ਤ੍ਰੈਯ ਵਿਭਾਗ ਯੋਗ	ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਭਗਤੀ	ਧਰਮ ਦੀ ਅਨੁਸਾਰ ਜੀਵਨ।
18️⃣ ਮੋਖਸ਼ ਸੰਨਿਆਸ ਯੋਗ	ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਮਾਰਗ	ਭਗਵਾਨ ਦੀ ਸ਼ਰਨ ਲਓ।

---

3. ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ ਦੇ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਯੋਗ (Three Main Paths of Bhagavad Gita)

✅ 1. ਕਰਮ ਯੋਗ (The Path of Action)

• "ਕਰਮਣਯੇ ਵਾਧਿਕਾਰਸਤੇ ਮਾ ਫਲੇਸ਼ੁ ਕਦਾਚਨ।"

• ਕਰਮ ਕਰੋ, ਪਰ ਫਲ ਦੀ ਆਸ ਨਾ ਰੱਖੋ।

• ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਕਰਮ (Selfless Action) ਕਰਨਾ ਸਿੱਖ ਲਿਆ, ਉਹ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

✅ 2. ਗਿਆਨ ਯੋਗ (The Path of Knowledge)

• "ਅਹੰ ਬ੍ਰਹਮਾਸਮਿ" (ਮੈਂ ਹੀ ਬ੍ਰਹਮ ਹਾਂ)।

• ਆਤਮਾ ਅਮਰ ਹੈ, ਇਹ ਨ ਜਨਮ ਲੈਂਦੀ ਹੈ, ਨ ਮਰਦੀ ਹੈ।

• ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਆਤਮ-ਗਿਆਨ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਅਸਲ ਰੂਪ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

✅ 3. ਭਗਤੀ ਯੋਗ (The Path of Devotion)

• "ਸਰਧਰਮਾਨ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਮਾਮੇਕੰ ਸ਼ਰਨੰ ਵ੍ਰਜ।"

• ਜੇਕਰ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਪੂਰੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਮੰਨ ਲਏ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਬਚਾਵਾਂਗਾ।

• ਸਭ ਕੁਝ ਭਗਵਾਨ ਤੇ ਛੱਡ ਦੇਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ।

---

4. ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸੰਦੇਸ਼ (Key Teachings of Bhagavad Gita)

✅ 1. ਆਤਮਾ ਅਮਰ ਹੈ, ਸਰੀਰ ਨਾਸ਼ਵਾਨ ਹੈ।
✅ 2. ਮੋਹ-ਮਾਇਆ ਅਤੇ ਭਰਮ ਤੋਂ ਬਚੋ।
✅ 3. ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਕਰਮ ਕਰੋ, ਫਲ ਦੀ ਆਸ ਨਾ ਰੱਖੋ।
✅ 4. ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਭਗਤੀ ਨਾਲ ਹੀ ਮੁਕਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
✅ 5. ਤਿੰਨ ਗੁਣ (ਸਤ, ਰਜ, ਤਮ) ਵਿੱਚੋਂ "ਸਤੋਗੁਣ" ਅਪਣਾਓ।
✅ 6. ਸੱਚਾ ਗਿਆਨ ਹਾਸਲ ਕਰੋ ਤੇ ਆਪਣੀ ਅਸਲੀ ਪਛਾਣ (ਆਤਮਾ) ਨੂੰ ਪਛਾਣੋ।
✅ 7. ਭਗਵਾਨ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਮੋਖਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਰੋ।

---

ਬ੍ਰਹਮਸੂਤਰ (Brahma Sutra) - ਵੇਦਾਂਤ ਦਾ ਤਾਰਕਿਕ ਨਿਰਣੇ

📖 ਲੇਖਕ: ਮਹਰਿਸ਼ੀ ਬਾਦਰਾਯਣ
📜 ਸ਼੍ਰੋਤ: ਵੇਦਾਂਤ (ਉਪਨਿਸ਼ਦਾਂ ਦਾ ਤਾਰਕਿਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ)
➡ ਬ੍ਰਹਮਸੂਤਰ ਹਿੰਦੂ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇ "ਵੇਦਾਂਤ" ਸ਼ਾਖਾ ਦੀ ਮੁੱਖ ਗ੍ਰੰਥ ਹੈ।
➡ ਇਹ ਉਪਨਿਸ਼ਦਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਤਾਰਕਿਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ "ਬ੍ਰਹਮ" (ਪਰਮਾਤਮਾ) ਦੀ ਸਹੀ ਵਿਆਖਿਆ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

---

1. ਬ੍ਰਹਮਸੂਤਰ ਦਾ ਪਿਛੋਕੜ (Background of Brahma Sutra)

• ਉਪਨਿਸ਼ਦਾਂ 'ਚ "ਆਤਮਾ, ਬ੍ਰਹਮ, ਜਨਮ-ਮੌਤ, ਮੋਖਸ਼" ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਵਿਖਰੀ ਹੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ।

• ਮਹਰਿਸ਼ੀ ਬਾਦਰਾਯਣ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ "ਬ੍ਰਹਮਸੂਤਰ" ਵਿੱਚ ਇਕੱਠਾ ਕਰਕੇ, ਇੱਕ ਤਾਰਕਿਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ।

• ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ 555 "ਸੂਤਰ" ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਉਪਨਿਸ਼ਦਾਂ ਦੇ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਤਾਰਕਿਕ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਨ।

---

2. ਬ੍ਰਹਮਸੂਤਰ ਦੇ 4 ਅਧਿਆਇ (Chapters of Brahma Sutra)

(1) ਸਮਾਨਵਯ ਅਧਿਆਇ (Samanvaya Adhyaya) - "ਬ੍ਰਹਮ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ"

📌 ਸੁਨੇਹਾ: "ਉਪਨਿਸ਼ਦਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ਾ ਬ੍ਰਹਮ ਹੀ ਹੈ।"
✅ "ਬ੍ਰਹਮ ਹੀ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਸਰੋਤ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ।"
✅ "ਸਭ ਕੁਝ ਬ੍ਰਹਮ ਵਿੱਚੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਇਆ ਹੈ।"
✅ "ਉਪਨਿਸ਼ਦਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਗਿਆਨ ਦੀ ਗੱਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਬ੍ਰਹਮ ਵਲ ਹੀ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।"

---

(2) ਅਵਿਰੋਧ ਅਧਿਆਇ (Avirodha Adhyaya) - "ਬ੍ਰਹਮ ਦਾ ਤਾਰਕਿਕ ਪ੍ਰਮਾਣ"

📌 ਸੁਨੇਹਾ: "ਉਪਨਿਸ਼ਦਾਂ ਵਿੱਚ ਕਹੇ ਗਏ ਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵਿਰੋਧ ਨਹੀਂ।"
✅ "ਉਪਨਿਸ਼ਦਾਂ, ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮਸੂਤਰ – ਇਹਨਾਂ ਤਿੰਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਤਕਰਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ।"
✅ "ਬ੍ਰਹਮ ਸਭ ਕੁਝ ਹੈ, ਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਤਾਰਕਿਕ ਵਿਵਾਦ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਠੁਕਰਾ ਸਕਦਾ।"
✅ "ਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਦਿੱਤੇ ਵਾਦ (argument) ਕਮਜ਼ੋਰ ਅਤੇ ਗਲਤ ਹਨ।"

---

(3) ਸਾਧਨ ਅਧਿਆਇ (Sadhana Adhyaya) - "ਮੋਖਸ਼ (ਮੁਕਤੀ) ਦਾ ਮਾਰਗ"

📌 ਸੁਨੇਹਾ: "ਮਨੁੱਖ ਕਿਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਬ੍ਰਹਮ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਸਕਦਾ ਹੈ?"
✅ "ਗਿਆਨ, ਕਰਮ, ਅਤੇ ਭਗਤੀ – ਇਹ ਤਿੰਨ ਮਾਰਗ ਬ੍ਰਹਮ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਹਨ।"
✅ "ਕਰਮ-ਯੋਗ, ਗਿਆਨ-ਯੋਗ, ਅਤੇ ਭਗਤੀ-ਯੋਗ – ਇਹ ਮੋਖਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਜਰੂਰੀ ਹਨ।"
✅ "ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ, ਉਪਾਸਨਾ, ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਰਾਹੀਂ ਬ੍ਰਹਮ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।"

---

(4) ਫਲ ਅਧਿਆਇ (Phala Adhyaya) - "ਮੋਖਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ"

📌 ਸੁਨੇਹਾ: "ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਬ੍ਰਹਮ ਨੂੰ ਜਾਣ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।"
✅ "ਬ੍ਰਹਮ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਵਾਲਾ ਮਨੁੱਖ ਜਨਮ-ਮੌਤ ਦੇ ਚੱਕਰ ਤੋਂ ਬਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।"
✅ "ਬ੍ਰਹਮ ਦੀ ਪਰਾਪਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਆਤਮਾ ਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।"
✅ "ਮੋਖਸ਼ ਹੀ ਮਨੁੱਖ ਜੀਵਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਲਕਸ਼ ਹੈ।"

---

3. ਬ੍ਰਹਮਸੂਤਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ਾ (Key Teachings of Brahma Sutra)

📌 1. "ਅਥਾਤੋ ਬ੍ਰਹਮਜਿਗਿਆਸਾ" (अब ब्रह्मजिज्ञासा) – "ਹੁਣ ਬ੍ਰਹਮ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰੋ"
➡ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਉਦੇਸ਼ "ਆਤਮਾ" ਅਤੇ "ਬ੍ਰਹਮ" ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨਾ ਹੈ।
➡ ਸੱਚੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਨੀ ਜਰੂਰੀ ਹੈ।

📌 2. "ਜਨਮਾਦਯਸਯ ਯਤਹ" – "ਸਭ ਕੁਝ ਬ੍ਰਹਮ ਤੋਂ ਹੀ ਆਇਆ ਹੈ।"
➡ ਸਾਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ, ਆਤਮਾ, ਅਤੇ ਸਭ ਕੁਝ ਬ੍ਰਹਮ ਵਿੱਚੋਂ ਹੀ ਉਤਪੰਨ ਹੋਇਆ ਹੈ।
➡ ਕੋਈ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਬ੍ਰਹਮ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਹੈ।

📌 3. "ਤਤ ਤੁ ਸਮਨਵਯਾਤ" – "ਉਪਨਿਸ਼ਦਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ਾ ਬ੍ਰਹਮ ਹੀ ਹੈ।"
➡ ਉਪਨਿਸ਼ਦਾਂ, ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ, ਤੇ ਬ੍ਰਹਮਸੂਤਰ – ਤਿੰਨੋਂ ਇੱਕੋ ਹੀ ਵਿਸ਼ਾ (ਬ੍ਰਹਮ) ਉੱਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

📌 4. "ਆਨੰਦੋ ਬ੍ਰਹਮ" – "ਅਸਲ ਆਨੰਦ ਬ੍ਰਹਮ ਹੈ।"
➡ ਸੱਚਾ ਸੁਖ, ਸੱਚਾ ਆਨੰਦ, ਤੇ ਸੱਚੀ ਮੁਕਤੀ – ਬ੍ਰਹਮ ਦੀ ਪਛਾਣ ਵਿੱਚ ਹੈ।

---

4. ਬ੍ਰਹਮਸੂਤਰ ਦੇ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ (Three Main Interpretations of Brahma Sutra)

(1) ਅਦਵੈਤ ਵੇਦਾਂਤ (Advaita Vedanta) – ਸ਼ੰਕਰਾਚਾਰਿਆ

✅ "ਬ੍ਰਹਮ ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਇਕੋ ਹਨ।"
✅ "ਸੰਸਾਰ ਮਿਥਿਆ (ਭ੍ਰਮ) ਹੈ।"
✅ "ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਕੇ ਮੋਖਸ਼ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ।"

(2) ਵਿਸ਼ਿਸ਼ਟਾਦਵੈਤ (Vishishtadvaita) – ਰਾਮਾਨੁਜਾਚਾਰਿਆ

✅ "ਆਤਮਾ ਅਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਨ, ਪਰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਤੋਂ ਨਿਕਲੇ ਹਨ।"
✅ "ਭਗਤੀ ਰਾਹੀਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।"

(3) ਦੁਆਦਵੈਤ (Dvaita) – ਮਾਧਵਾਚਾਰਿਆ

✅ "ਆਤਮਾ ਅਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਨ।"
✅ "ਭਗਵਾਨ (ਵਿਸ਼ਨੁ) ਹੀ ਸਭ ਕੁਝ ਹੈ।"

---